Μελέτη Οστών
Στο αίθριο του Κέντρου μας περίμενε η οστεολόγος Susan Kirkpatrick Smith με μια ασυνήθιστη συλλογή ευρημάτων. Μας εξήγησε πως, μελετώντας τα οστά αρχαίων τάφων, οι επιστήμονες μπορούν να πάρουν σημαντικές πληροφορίες για τις συνθήκες ζωής εκείνης της εποχής.
"Αυτός είναι ένας σκελετός από τάφο που είχε τουλάχιστον 17 άτομα. Ξέρουμε ότι ανήκε σε ένα άτομο, λόγω της διάταξής του."
Μας έδειξε ένα τεράστιο μηριαίο οστό που λογικά θα ανήκε σε μεγαλόσωμο άντρα. "Ωστόσο, στο υλικό που ήρθε από την ανασκαφή υπήρχαν και κομμάτια που δεν ταίριαζαν. Αυτό είναι ένα οστό από χεράκι μωρού. Το καταλαβαίνουμε γιατί τα άκρα του δεν έχουν ολοκληρωθεί ακόμα. Αυτά τα κόκαλα τα πλύναμε σήμερα. Στη συνέχεια θα τα πάμε στο εργαστήριο για να γίνουν οι απαραίτητες μετρήσεις. Εάν μετρήσουμε το οστό μπορούμε να βρούμε την ηλικία του μωρού, φαίνεται πάντως να ήταν κάτω των 2 ετών. Αυτό το κόκαλο ήταν κοντά στην περιοχή του μεγάλου σκελετού κι έτσι οι ανασκαφείς το συνέλεξαν μαζί με τα υπόλοιπα οστά." |
Παρατηρήσαμε το κρανίο. Πληροφορηθήκαμε ότι το σχήμα του πηγουνιού (τετραγωνισμένο και κάπως μυτερό προς τα έξω) δηλώνει επίσης ότι ανήκει σε άντρα. Μάθαμε ότι η εμφάνιση των σπονδύλων μαρτυρά πως ο άνδρας εκείνος είχε ένα σοβαρό πρόβλημα: "Από τη σκληρή δουλειά το κόκαλο έχει πάθει αυτή τη ζημιά. Σίγουρα θα πονούσε αρκετά."
"Αυτά τα οστά προέρχονται από το νησί της Χρυσής, από δύο τάφους του τέλους της Ρωμαϊκής ή αρχών της Βυζαντινής περιόδου. Πολλά από τα άτομα στους δύο αυτούς τάφους φαίνεται είτε να ήταν πολύ άρρωστα (μηνιγγίτιδα), είτε να είχαν σοβαρά προβλήματα με τα κόκαλα, αρθρίτιδα κτλ. ως αποτέλεσμα σκληρής δουλειάς. Σήμερα η Χρυσή είναι ένα πολύ όμορφο μέρος για διακοπές αλλά στο παρελθόν μάλλον δε θα θέλαμε να ζούμε εκεί."
|
"Πώς ξέρετε ότι οι άνθρωποι ήταν άρρωστοι;", ρώτησε η Ελισάβετ.
"Στο εσωτερικό του κρανίου υπάρχουν πολλές μικρές τρυπούλες από μόλυνση. Και σε μία περίπτωση, στο σαγόνι, υπάρχουν δύο σημεία όπου έχει αναπτυχθεί νέο οστό, σημάδι μόλυνσης. Ένα άλλο άτομο είχε μόλυνση στα κόκαλα του χεριού. Ίσως είχε τραυματιστεί κάποια στιγμή και η μόλυνση εξαπλώθηκε. Σήμερα με τα αντιβιοτικά, δεν υπάρχει πρόβλημα αν κοπούμε στο χέρι μας. Εκείνη την εποχή οι άνθρωποι μπορεί να πέθαιναν από ένα μικρό τραύμα." |
"Υπάρχει περίπτωση να εντοπίσετε και 'υπολείμματα' της ίδιας της ασθένειας;", ρώτησε η Άννα-Μαρία. Έτσι μάθαμε ότι μπορεί να γίνει ανάλυση στο DNA των δοντιών και να εντοπιστούν κάποια βακτήρια. Στην Αγγλία έχουν γίνει τέτοιες έρευνες και έχουν βρεθεί βακτήρια πανούκλας στα δόντια σκελετών εκείνης της περιόδου.
|
Πληροφορηθήκαμε επίσης ότι δεν κινδυνεύει να μολυνθεί κάποιος εάν έρθει σε επαφή με κόκαλα αρχαίου ασθενή. Τα οστά που μελετούν οι αρχαιολόγοι είναι πολύ παλιά. Ωστόσο, υπάρχει κάποιος κίνδυνος από σύγχρονες ταφές. Στην περίπτωση της Σπιναλόγκας (που χρησιμοποιήθηκε ως Λεπροκομείο μέχρι το 1957) τα κύματα της θάλασσας χτυπάνε κάποιους τάφους και τους ανοίγουν. Εάν ακουμπήσει κανείς αυτά τα κόκαλα υπάρχει περίπτωση μόλυνσης. Αυτό βέβαια είναι λίγο απίθανο (για να αρρωστήσει κάποιος πρέπει να ακουμπήσει τα μαλακά μόρια), ωστόσο χρειάζεται προσοχή.
|
Πριν χαιρετίσουμε, ρωτήσαμε την οστεολόγο πώς διάλεξε αυτό το επάγγελμα.
"Το πρώτο έτος στο κολέγιο πήρα ένα σχετικό μάθημα και το λάτρεψα! Ήρθα στην Ελλάδα μετά από μερικά χρόνια και επίσης τη λάτρεψα! Έτσι, αφού τελείωσα τις σπουδές μου στην Ανθρωπολογία και πήρα εξειδίκευση στην Οστεοαρχαιολογία, έρχομαι εδώ κάθε καλοκαίρι με τους φοιτητές που διδάσκω στο Πανεπιστήμιο."
"Το πρώτο έτος στο κολέγιο πήρα ένα σχετικό μάθημα και το λάτρεψα! Ήρθα στην Ελλάδα μετά από μερικά χρόνια και επίσης τη λάτρεψα! Έτσι, αφού τελείωσα τις σπουδές μου στην Ανθρωπολογία και πήρα εξειδίκευση στην Οστεοαρχαιολογία, έρχομαι εδώ κάθε καλοκαίρι με τους φοιτητές που διδάσκω στο Πανεπιστήμιο."